today heavy rain महाराष्ट्रात परतीच्या पावसाने जोर धरला आहे. २५ सप्टेंबरच्या सकाळी ९:३० वाजता घेतलेल्या हवामान अंदाजानुसार, पुढील २४ तासांत राज्यात मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या पावसामागील कारणे आणि त्याचे संभाव्य परिणाम यांचा सविस्तर आढावा या लेखात घेऊया.
ओडिशाच्या किनारपट्टीवरील कमी दाबाचे क्षेत्र
ओडिशाच्या किनारपट्टीवर कमी दाबाचे क्षेत्र सक्रिय झाले आहे. हे क्षेत्र महाराष्ट्रापासून दूर असले तरी त्याचा प्रभाव राज्यातील हवामानावर पडत आहे. कमी दाबाच्या क्षेत्रामुळे वातावरणात अस्थिरता निर्माण होते, जी पावसासाठी अनुकूल परिस्थिती तयार करते. या क्षेत्रामुळे बंगालच्या उपसागरातून ओलावा असलेली हवा महाराष्ट्राकडे खेचली जात आहे, जी पावसाची तीव्रता वाढवण्यास कारणीभूत ठरत आहे.
ईस्ट-वेस्ट विंड झोन
ईस्ट-वेस्ट विंड झोन हा एक महत्त्वाचा हवामान घटक आहे जो सध्या महाराष्ट्राच्या जवळून जात आहे. हा वारा पूर्वेकडून पश्चिमेकडे वाहतो आणि त्याच्यासोबत मोठ्या प्रमाणात ओलावा वाहून आणतो. जेव्हा हा ओलावा युक्त वारा थंड हवेच्या प्रवाहाशी भिडतो, तेव्हा ढग तयार होतात आणि पाऊस पडतो. ईस्ट-वेस्ट विंड झोनचे महाराष्ट्राजवळ असणे हे राज्यात सर्वत्र पाऊस पडण्यास कारणीभूत ठरत आहे.
सद्यस्थितीतील हवामान
२५ सप्टेंबरच्या सकाळी राज्याच्या विविध भागांत वेगवेगळी हवामान परिस्थिती नोंदवली गेली. प्रत्येक भागातील स्थितीचा आढावा घेऊया:
उत्तर महाराष्ट्र
बुलढाणा, जळगाव आणि धुळे या जिल्ह्यांमध्ये सकाळपासूनच ढगाळ वातावरण होते. या भागात दिवसभर पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली होती. उत्तर महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी हा पाऊस वरदान ठरू शकतो, कारण या भागात बऱ्याचदा पावसाची कमतरता जाणवते.
मराठवाडा
बीड, धाराशिव, परभणी, छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद), आणि जालना या मराठवाड्यातील जिल्ह्यांमध्येही सकाळपासून ढगाळ वातावरण होते. मराठवाडा हा दुष्काळप्रवण भाग असल्याने, येथील शेतकरी या पावसाकडे आशेने पाहत आहेत. मात्र, अतिवृष्टीमुळे पिकांचे नुकसान होण्याची भीतीही व्यक्त केली जात आहे.
हे पण वाचा:
परतीच्या पाऊसाची तारीख ठरली या भागात होणार मुसळधार पाऊस हवामान विभागाचा अंदाज havaman aandaj particha paus
विदर्भ
गडचिरोली आणि चंद्रपूर जिल्ह्यांच्या काही भागांत पावसाचे ढग दाटलेले होते. विदर्भात यंदा पावसाळ्यात चांगला पाऊस झाला असला तरी, परतीच्या पावसामुळे शेतीला फायदा होण्याची अपेक्षा आहे.
कोकण
रत्नागिरी आणि संपूर्ण कोकण किनारपट्टीवर जोरदार पावसाचे ढग निर्माण झाले होते. कोकण हा नेहमीच अतिवृष्टीचा सामना करणारा प्रदेश आहे. येथील रहिवाशांनी पुराची स्थिती उद्भवू नये यासाठी सतर्क राहण्याची गरज आहे.
अरबी समुद्र
अरबी समुद्रावरही जोरदार पावसाचे ढग निर्माण झाले होते. हे ढग किनारपट्टीकडे सरकत असल्याने, पुढील काही दिवस मुंबई आणि कोकण किनारपट्टीवर मुसळधार पावसाची शक्यता आहे.
पुढील २४ तासांतील पावसाचा अंदाज
हवामान विभागाने दिलेल्या अंदाजानुसार, पुढील २४ तासांत राज्याच्या विविध भागांत पावसाची तीव्रता वेगवेगळी असेल. या अंदाजाचा विस्तृत आढावा घेऊया:
अति मुसळधार पावसाचा इशारा
मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग या कोकण किनारपट्टीवरील जिल्ह्यांमध्ये मुसळधार ते अति मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या भागातील नागरिकांनी विशेष काळजी घ्यावी. अत्यावश्यक कामाशिवाय घराबाहेर पडणे टाळावे. स्थानिक प्रशासनाने दिलेल्या सूचनांचे काटेकोरपणे पालन करावे.
मुसळधार पावसाचा अंदाज
नाशिक, धुळे, नंदुरबार, जळगाव, छत्रपती संभाजीनगर, अहमदनगर, पुणे आणि सातारा या जिल्ह्यांमध्ये मुसळधार पाऊस होण्याची शक्यता आहे. या भागातील शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांची काळजी घ्यावी. शक्य असल्यास, पाणी साचू नये यासाठी शेतात पाणी वाहून जाण्याची व्यवस्था करावी.
मध्यम ते जोरदार पावसाची शक्यता
कोल्हापूर, सांगली, सोलापूर, धाराशिव, लातूर, नांदेड, परभणी, हिंगोली, बुलढाणा, अकोला, अमरावती, जालना आणि बीड या जिल्ह्यांमध्ये मध्यम ते जोरदार पाऊस होण्याची शक्यता आहे. या भागातील शेतकऱ्यांसाठी हा पाऊस वरदान ठरू शकतो, विशेषतः ज्या भागात यंदाच्या पावसाळ्यात अपुरा पाऊस झाला होता.
परतीच्या पावसाचे फायदे आणि तोटे
परतीचा पाऊस हा शेतीसाठी महत्त्वाचा मानला जातो. मात्र, त्याचे काही फायदे आणि तोटे आहेत:
फायदे:
- रब्बी पिकांसाठी अनुकूल: परतीचा पाऊस रब्बी हंगामातील पिकांना फायदेशीर ठरतो. गहू, हरभरा, जवस यासारख्या पिकांना या पावसामुळे चांगली सुरुवात मिळते.
- भूजल पातळीत वाढ: या पावसामुळे भूजल पातळी वाढते, जे पुढील उन्हाळ्यात पाणी टंचाई कमी करण्यास मदत करते.
- जलाशयांचा पाणीसाठा: धरणे आणि जलाशयांमधील पाणीसाठा वाढतो, जो पुढील वर्षभर विविध गरजांसाठी वापरला जाऊ शकतो.
तोटे:
- पिकांचे नुकसान: काही ठिकाणी अतिवृष्टीमुळे तयार झालेल्या पिकांचे नुकसान होऊ शकते. विशेषतः कापूस, सोयाबीन यासारख्या पिकांना धोका संभवतो.
- रोगराईचा प्रादुर्भाव: जास्त ओलाव्यामुळे पिकांवर बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो.
- पूरस्थिती: अतिवृष्टीमुळे काही भागात पूरस्थिती निर्माण होऊ शकते, ज्यामुळे जनजीवन विस्कळित होण्याची शक्यता असते.
या पार्श्वभूमीवर, नागरिकांनी आणि प्रशासनाने काही महत्त्वाच्या सूचनांचे पालन करणे गरजेचे आहे:
अत्यावश्यक प्रवास टाळा: शक्य असल्यास, अत्यावश्यक नसलेला प्रवास टाळावा. विशेषतः मुंबई आणि कोकण किनारपट्टीवरील भागात. सतर्कता बाळगा: नदी, नाले यांच्या किनाऱ्यावर जाणे टाळावे. पूरप्रवण भागातील रहिवाशांनी सतर्क राहावे.
शेतकऱ्यांसाठी सूचना: शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांची योग्य ती काळजी घ्यावी. शक्य असल्यास पाणी साचू नये यासाठी व्यवस्था करावी. वीज सुरक्षितता: वीज पुरवठा खंडित होण्याची शक्यता लक्षात घेऊन, मोबाईल, टॉर्च इत्यादी उपकरणे चार्ज करून ठेवावीत.
आरोग्याची काळजी: पावसाळी हंगामात पसरणाऱ्या रोगांपासून सावध राहावे. स्वच्छ पाणी प्यावे आणि डासांपासून संरक्षण करावे. प्रशासनाच्या सूचनांचे पालन: स्थानिक प्रशासनाने दिलेल्या सर्व सूचनांचे काटेकोरपणे पालन करावे. महाराष्ट्रात परतीच्या पावसाने जोर धरला असून, पुढील काही दिवस हीच स्थिती कायम राहण्याची शक्यता आहे. या पावसामुळे शेती