prices of iron प्रत्येकाच्या मनात स्वतःचे घर बांधण्याचे स्वप्न असते. मात्र बर्‍याचदा बांधकाम साहित्याच्या वाढत्या किंमती या स्वप्नपूर्तीमध्ये अडथळा आणतात. परंतु आनंदाची बातमी अशी की, सध्याचा काळ घर बांधण्यासाठी अत्यंत अनुकूल आहे. बांधकाम साहित्याच्या किमतींमध्ये लक्षणीय घसरण झाली असून, ही आपल्या स्वप्नातील घर साकार करण्याची सुवर्णसंधी आहे. या लेखात आपण या संधीचा सविस्तर आढावा घेऊ आणि ही वेळ घर बांधण्यासाठी का योग्य आहे, याचे विश्लेषण करू.
बांधकाम साहित्याच्या किमतींमध्ये घसरण
सध्या, सिमेंट आणि लोखंडी सळ्या यांसारख्या प्रमुख बांधकाम साहित्याच्या किमती गेल्या काही वर्षांतील सर्वात कमी पातळीवर आहेत. या घसरणीमुळे घर बांधण्याच्या एकूण खर्चात मोठी कपात झाली आहे. आपण प्रथम सिमेंटच्या किमतींचा विचार करू. सध्या सिमेंटची किंमत सरासरी 340 रुपये प्रति गोणी (50 किलो) इतकी आहे. म्हणजेच प्रति किलो किंमत 10 रुपयांपेक्षाही कमी आहे. ही किंमत गेल्या अनेक वर्षांतील सर्वात कमी आहे.
विविध सिमेंट कंपन्यांच्या किमतींमध्ये किंचित फरक असला तरी बहुतांश प्रमुख ब्रँड्सचे दर 340 ते 435 रुपये प्रति गोणी या दरम्यान आहेत. उदाहरणार्थ, अल्ट्राटेक सिमेंटची किंमत 425 रुपये, अंबुजा सिमेंटची 435 रुपये, एसीसी सिमेंटची 370 रुपये, श्री सिमेंटची 390 रुपये आणि दालमिया सिमेंटची 420 रुपये प्रति गोणी अशी आहे. या किमती गेल्या वर्षीच्या तुलनेत सरासरी 15-20 टक्क्यांनी कमी आहेत.
लोखंडी सळ्यांच्या किमतींमध्येही मोठी घसरण झाली आहे. सध्या लोखंडी सळ्यांचा दर सरासरी 56,800 रुपये प्रति टन इतका आहे. गेल्या वर्षी हाच दर 65,000 रुपये प्रति टन होता. म्हणजेच एका वर्षात जवळपास 13 टक्क्यांची घट झाली आहे.
लोखंडी सळ्यांच्या किमती त्यांच्या व्यासानुसार बदलतात. 6 मिमी व्यासाच्या सळ्यांचा दर 6,250 रुपये प्रति क्विंटल आहे, तर 10 मिमी आणि 12 मिमी व्यासाच्या सळ्यांचा दर 5,700 रुपये प्रति क्विंटल आहे. 16 मिमी व्यासाच्या सळ्यांचा दर 8,200 ते 8,350 रुपये प्रति क्विंटल या दरम्यान आहे.
किमती का घसरल्या?
बांधकाम साहित्याच्या किमतींमधील ही घसरण अनेक कारणांमुळे झाली आहे. सर्वप्रथम, आपण सध्या पावसाळी हंगामात आहोत. या काळात बांधकामाची कामे मंदावतात, ज्यामुळे बांधकाम साहित्याची मागणी कमी होते. मागणी कमी झाल्याने किमतीही घसरतात. दुसरे महत्त्वाचे कारण म्हणजे पुरवठ्यात झालेली वाढ. गेल्या काही वर्षांत अनेक नवीन सिमेंट आणि स्टील उत्पादन प्रकल्प सुरू झाले आहेत. त्यामुळे बाजारात या साहित्याचा पुरवठा वाढला आहे. पुरवठा वाढल्याने किमती नैसर्गिकरीत्या कमी होतात.
तिसरे कारण म्हणजे जागतिक बाजारातील घडामोडी. आंतरराष्ट्रीय बाजारात कोळसा, लोखंड अशा कच्च्या मालाच्या किमतींमध्ये घसरण झाली आहे. त्याचा थेट परिणाम भारतातील बांधकाम साहित्याच्या किमतींवर झाला आहे. शिवाय, जागतिक अर्थव्यवस्थेतील मंदीच्या भीतीमुळे देखील किमती कमी होण्यास मदत झाली आहे.
ही संधी फार काळ टिकणार नाही
मात्र ही परिस्थिती फार काळ टिकणार नाही, असे बाजार विश्लेषकांचे मत आहे. सध्या किमती कमी असल्या तरी पुढील काही महिन्यांत त्या पुन्हा वाढू शकतात. याची अनेक कारणे आहेत. सर्वप्रथम, लवकरच सणासुदीचा हंगाम सुरू होत आहे. दसरा-दिवाळीनंतर बांधकामाच्या कामांना पुन्हा वेग येण्याची अपेक्षा आहे. त्यामुळे बांधकाम साहित्याची मागणी वाढेल आणि किमतीही वाढू शकतात.
दुसरे, पावसाळी हंगाम आता संपत आला आहे. पावसाळा संपल्यानंतर बांधकामाची कामे मोठ्या प्रमाणावर सुरू होतील. त्यामुळे बांधकाम साहित्याची मागणी वाढेल. तिसरे, अर्थव्यवस्था हळूहळू पूर्वपदावर येत आहे. आर्थिक क्रियाकलापांमध्ये सुधारणा होऊन मागणी वाढण्याची शक्यता आहे. या सर्व कारणांमुळे पुढील काही महिन्यांत बांधकाम साहित्याच्या किमती पुन्हा वाढू शकतात.
घर बांधण्याची हीच योग्य वेळ का?
वरील सर्व बाबींचा विचार करता, घरे बांधण्यासाठी सध्याची परिस्थिती अत्यंत अनुकूल आहे. याची अनेक कारणे आहेत. सर्वप्रथम, बांधकाम साहित्याच्या कमी किमतींमुळे घर बांधण्याचा एकूण खर्च कमी राहील. सिमेंट आणि लोखंड या दोन प्रमुख घटकांच्या किमती कमी असल्याने बांधकाम खर्चात मोठी बचत होईल. त्यामुळे आपल्याला कमी खर्चात अधिक चांगले घर बांधता येईल.
दुसरे महत्त्वाचे कारण म्हणजे उत्तम बजेट व्यवस्थापन. किमती कमी असल्याने आपण आपल्या बजेटमध्ये अधिक दर्जेदार सामग्री वापरू शकतो. उदाहरणार्थ, आपण उच्च दर्जाचे सिमेंट किंवा अधिक मजबूत लोखंडी सळ्या वापरू शकतो. यामुळे घराची गुणवत्ता वाढेल आणि दीर्घकाळ टिकेल. शिवाय, आपल्याला अतिरिक्त वैशिष्ट्ये किंवा सुविधा देखील जोडता येतील.
तिसरे कारण म्हणजे वेळेचा फायदा. पावसाळा आता संपत आला असून पुढील काही महिने बांधकामासाठी अत्यंत अनुकूल आहेत. थंड हवामानामुळे बांधकामाची कामे वेगाने करता येतील. शिवाय, पावसाळ्यापूर्वी बांधकाम पूर्ण करता येईल. यामुळे पावसाळ्यात होणारे नुकसान टाळता येईल.
चौथे महत्त्वाचे कारण म्हणजे पर्यायांची उपलब्धता. सध्या बाजारात मागणी कमी असल्याने आपल्याकडे विविध ब्रँड आणि गुणवत्तेच्या उत्पादनांमध्ये निवड करण्यासाठी अधिक पर्याय असतील. आपण विविध कंपन्यांच्या उत्पादनांची तुलना करून आपल्या गरजेनुसार योग्य निवड करू शकतो. शिवाय, विक्रेते देखील ग्राहकांना आकर्षित करण्यासाठी चांगल्या सवलती देऊ शकतात.
मात्र या संधीचा फायदा घेताना काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, कमी किमतीच्या नावाखाली गुणवत्तेशी तडजोड करू नये. नेहमी उच्च दर्जाचे आणि प्रमाणित बांधकाम साहित्य वापरावे. त्यासाठी केवळ प्रतिष्ठित डीलर्स आणि पुरवठादारांकडूनच खरेदी करावी. अनोळखी किंवा संशयास्पद स्रोतांकडून स्वस्त साहित्य खरेदी करण्याचा मोह टाळावा.
दुसरे, भविष्यातील गरजांसाठी देखील योजना करावी. शक्य असल्यास, भविष्यातील गरजा लक्षात घेऊन आवश्यक असलेले साहित्य आत्ताच खरेदी करावे. यामुळे भविष्यात किमती वाढल्यास त्याचा फटका बसणार नाही. तिसरे, स्थानिक नियमांचे काटेकोर पालन करावे. बांधकाम सुरू करण्यापूर्वी सर्व आवश्यक परवानग्या आणि मंजुरी मिळवाव्यात. अनधिकृत बांधकामामुळे भविष्यात मोठ्या अडचणी येऊ शकतात.