free ST travel महाराष्ट्र राज्य सरकारने गेल्या वर्षीपासून राज्यभरात “अमृत योजना” नावाची एक महत्त्वपूर्ण योजना राबविण्यास सुरुवात केली आहे. या योजनेद्वारे राज्यातील विविध वयोगटातील नागरिकांना मोफत एसटी प्रवासाची सुविधा उपलब्ध करून दिली जात आहे.
अमृत योजनेची व्याप्ती:
अमृत योजनेअंतर्गत सध्या राज्यातील 21 ते 75 वर्षे वयोगटातील नागरिकांना मोफत एसटी प्रवास सुविधा देण्यात येत आहे. त्याचबरोबर 75 वर्षापेक्षा अधिक वयाच्या ज्येष्ठ नागरिकांनाही मोफत एसटी प्रवासाचा लाभ मिळत आहे.
हा लाभ घेण्यासाठी ज्येष्ठ नागरिकांना केवळ आपले आधार कार्ड किंवा ओळखपत्र दाखविणे अपेक्षित आहे. त्याचबरोबर महिलांसाठी देखील या योजनेअंतर्गत 50% सवलत देण्यात आली आहे. म्हणजेच महिलांना आपले आधार कार्ड दाखविल्यास त्यांना एसटी प्रवासावर 50% सवलत मिळते.
अमृत योजनेचा उद्देश:
अमृत योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे वयोवृद्ध नागरिक, महिला व युवा वर्गांना एसटी प्रवासाचे सुलभ व सक्षम मार्ग उपलब्ध करून देणे. या वयोगटांमध्ये कामधंद्यासाठी, शैक्षणिक व वैद्यकीय उद्देशांसाठी वारंवार प्रवास करणे आवश्यक असते. त्यांना या प्रवासातील आर्थिक ताण कमी करण्यासाठी अमृत योजना महत्त्वाची ठरते.
सामाजिक, आर्थिक, शैक्षणिक व वैद्यकीय उद्देशांसाठी वारंवार वाहतुकीला जाणाऱ्या नागरिकांना मोफत प्रवास सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी ही योजना राबविण्यात आली आहे.
अमृत योजनेच्या लाभार्थ्यांचा वयोगट:
- 21 ते 75 वर्षे वयोगट:
या वयोगटात येणारे नागरिक हे प्रामुख्याने कामासाठी, शैक्षणिक व वैद्यकीय उद्देशांसाठी वारंवार एसटी प्रवास करतात. त्यांच्यावरील आर्थिक ताण कमी करण्यासाठी त्यांना मोफत एसटी प्रवास सुविधा देण्यात येत आहे. - 75 वर्षावरील ज्येष्ठ नागरिक:
या वयोगटातील नागरिकांना वयाच्या संबंधित आजार, उपचार व समस्या यांसाठी वारंवार एसटी प्रवास करावा लागतो. त्यांच्या वारंवार प्रवासासाठी होणाऱ्या खर्चातून त्यांना मुक्त करण्यासाठी त्यांना मोफत एसटी प्रवास सुविधा देण्यात येत आहे. - महिला नागरिक:
महिलांना देखील या योजनेअंतर्गत 50% सवलत दिली जात आहे. म्हणजेच महिला नागरिकांनी आपले आधार कार्ड दाखविल्यास त्यांना एसटी प्रवासावर 50% सवलत मिळत आहे. या सवलतीमुळे महिला नागरिकांना एसटी प्रवासाचा आर्थिक ताण कमी होऊन त्यांना सुलभ व सक्षम एसटी प्रवास सुविधा मिळते.
अमृत योजनेचा लाभ:
अमृत योजनेतून वयोवृद्ध नागरिक, महिला व युवा वर्गांना खालील लाभ मिळत आहेत:
- आर्थिक बचत:
या योजनेअंतर्गत लाभार्थींना एसटी प्रवासासाठी कोणतेही पैसे द्यावे लागत नाहीत. त्यामुळे या वयोगटातील नागरिकांना एसटी प्रवास करताना होणारा आर्थिक ताण कमी होतो. - वारंवार प्रवासासाठी सोयीस्कर:
वयोवृद्ध नागरिक, महिला व युवा वर्गांना कामधंद्या, शिक्षण व वैद्यकीय काराणंसाठी वारंवार एसटी प्रवास करावा लागतो. या योजनेद्वारे त्यांना मोफत एसटी प्रवास सुविधा उपलब्ध झाल्याने त्यांना या प्रवासाचा आर्थिक ताण कमी होतो व ते सुलभपणे प्रवास करू शकतात. - सक्षमीकरण:
महिला नागरिकांना या योजनेतून 50% सवलतीचा लाभ मिळत असल्याने त्यांच्या सक्षमीकरणात मदत मिळत आहे. महिलांना आर्थिक ताण कमी झाल्याने ते स्वतंत्रपणे व सक्षमपणे प्रवास करू शकतात. - वयोवृद्ध नागरिकांचे कल्याण:
वयोवृद्ध नागरिकांना या योजनेतून मोफत एसटी प्रवास सुविधा उपलब्ध असल्याने त्यांच्या वैद्यकीय, सामाजिक व कुटुंबाशी संबंधित गरजा पूर्ण करण्यास मदत मिळत आहे.
अमृत योजनेच्या कार्यान्वयनाचा सध्याचा स्थिती:
गेल्या वर्षी महाराष्ट्र राज्य सरकारने संपूर्ण राज्यात अमृत योजना राबविण्यास सुरुवात केली होती. या योजनेचा अंमलबजावणीचा कालावधी 1 एप्रिल, 2022 पासून सुरू झाला. अमृत योजनेअंतर्गत 21 ते 75 वर्षे वयोगटातील नागरिकांना मोफत एसटी प्रवास सुविधा देण्यात आली होती.
मात्र, नुकत्याच झालेल्या एका बैठकीत उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी सांगितले की आता फक्त 75 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांना मोफत एसटी प्रवास सुविधा देण्यात येणार आहे. 21 ते 75 वर्षे वयोगटातील नागरिकांना या मोफत एसटी प्रवास सुविधेचा लाभ मिळणार नाही. या नव्या घोषणेनुसार राज्य सरकारने 21 ते 75 वर्षे वयोगटातील नागरिकांसाठी अमृत योजना बंद केली आहे.
तसेच राज्य सरकारने महिला नागरिकांसाठी 50% सवलतची घोषणा केली आहे. म्हणजेच महिला नागरिकांना आधार कार्ड दाखविल्यास त्यांना 50% सवलत दिली जाणार आहे.
अशाप्रकारे महाराष्ट्र राज्य सरकार अमृत योजनेच्या कार्यान्वयनात सुधारणा करत आहे. राज्यातील विविध वयोगटांमध्ये या योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी सरकार प्रयत्नशील आहे. मात्र, योजनेच्या व्याप्तीमध्ये बदल झाल्याने त्याचा परिणाम या वयोगटातील नागरिकांवर होत असल्याचे दिसून येत आहे.