19th week of PM Kisan महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी आनंदाची बातमी आहे. केंद्र सरकारची प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना आणि महाराष्ट्र सरकारची नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना यांच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना आर्थिक लाभ मिळणार आहे. या दोन्ही योजनांचे लाभ वितरण येत्या 5 ऑक्टोबर 2024 रोजी वाशिम जिल्ह्यातील पोहरादेवी (ता. मानोरा) येथे होणार आहे. हा कार्यक्रम सकाळी 10 वाजता सुरू होईल आणि त्यात स्वतः पंतप्रधान नरेंद्र मोदी उपस्थित राहणार आहेत.
या महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमाला अनेक मान्यवर उपस्थित राहणार आहेत. त्यामध्ये राज्यपाल सी. पी. राधाकृष्णन, मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, उपमुख्यमंत्री अजित पवार, यवतमाळ-वाशिमचे पालकमंत्री संजय राठोड यांचा समावेश आहे. या कार्यक्रमाची माहिती कृषिमंत्री धनंजय मुंडे यांनी दिली आहे.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना ही केंद्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. ही योजना फेब्रुवारी 2019 पासून सुरू झाली असून त्याचा उद्देश शेतकऱ्यांना निश्चित उत्पन्न देणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र शेतकरी कुटुंबाला (पती, पत्नी आणि त्यांची 18 वर्षांखालील मुले) दरवर्षी 6000 रुपये दिले जातात. हे पैसे तीन समान हप्त्यांमध्ये म्हणजेच प्रत्येक हप्त्याला 2000 रुपये या प्रमाणे दिले जातात. हे पैसे थेट शेतकऱ्यांच्या आधार क्रमांकाशी जोडलेल्या बँक खात्यात जमा केले जातात.
30 सप्टेंबर 2024 पर्यंत या योजनेअंतर्गत महाराष्ट्रातील सुमारे 1.20 कोटी शेतकरी कुटुंबांना लाभ मिळाला आहे. एकूण 17 हप्त्यांमध्ये जवळपास 32,000 कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा करण्यात आले आहेत. हे आकडे दर्शवतात की या योजनेने शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणावर आर्थिक मदत पोहोचवली आहे.
महाराष्ट्र सरकारने देखील शेतकऱ्यांच्या हिताचा विचार करून एक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. त्यानुसार 2023-24 पासून नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना सुरू करण्यात आली आहे. ही योजना पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेच्या धर्तीवर तयार करण्यात आली आहे. पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेच्या 14व्या हप्त्यापासून पुढील प्रत्येक हप्त्याच्या वेळी या योजनेचा लाभ देखील दिला जात आहे.
नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेने देखील शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात लाभ दिला आहे. 2023-24 आणि 2024-25 या दोन आर्थिक वर्षांत एकूण चार हप्त्यांमध्ये 91.45 लाख शेतकरी कुटुंबांना 6949.68 कोटी रुपयांचा लाभ देण्यात आला आहे. या आकड्यांवरून या योजनेचा व्याप आणि त्याचा शेतकऱ्यांवरील सकारात्मक प्रभाव स्पष्ट होतो.
महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांच्या हिताचा विचार करून अनेक पावले उचलली आहेत. जून 2023 पासून गावपातळीवर विशेष मोहीम राबवून पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेच्या लाभासाठी आवश्यक असलेल्या बाबींची पूर्तता करण्यात आली आहे. या मोहिमेमुळे 20 लाखांहून अधिक शेतकऱ्यांनी आवश्यक कागदपत्रे पूर्ण केली आहेत. या प्रयत्नांमुळे देशपातळीवर महाराष्ट्र दुसऱ्या क्रमांकावर पोहोचला आहे. हे राज्य सरकारच्या कार्यक्षमतेचे द्योतक आहे.
5 ऑक्टोबर 2024 रोजी होणाऱ्या कार्यक्रमात पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेचा 18वा हप्ता आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेचा 5वा हप्ता वितरित केला जाणार आहे. या कार्यक्रमात राज्यातील 91.52 लाख पात्र शेतकरी कुटुंबांना लाभ मिळणार आहे. प्रत्येक शेतकरी कुटुंबाला पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेतून 2000 रुपये आणि नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेतून 2000 रुपये असे एकूण 4000 रुपये मिळणार आहेत.
या कार्यक्रमासाठी विशेष तयारी करण्यात आली आहे. पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेतून राज्यातील शेतकऱ्यांना 1900 कोटी रुपयांहून अधिक रक्कम वितरित केली जाणार आहे. तर नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजनेतून 2000 कोटी रुपयांहून अधिक रक्कम वितरित केली जाणार आहे. हे सर्व पैसे शेतकऱ्यांच्या आधार क्रमांकाशी जोडलेल्या बँक खात्यात थेट जमा केले जाणार आहेत.
या कार्यक्रमाचे महत्त्व लक्षात घेता, कृषिमंत्री धनंजय मुंडे यांनी राज्यातील सर्व शेतकऱ्यांना या कार्यक्रमात सहभागी होण्याचे आवाहन केले आहे. शेतकरी या कार्यक्रमाचे थेट प्रक्षेपण https://pmindiawebcast.nic.in या लिंकवर पाहू शकतात. यामुळे ज्या शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष कार्यक्रमस्थळी उपस्थित राहता येणार नाही, त्यांनाही या ऐतिहासिक क्षणाचा साक्षीदार होता येईल.
या योजनांमुळे शेतकऱ्यांच्या जीवनात अनेक सकारात्मक बदल झाले आहेत. त्यांना नियमित उत्पन्नाची हमी मिळाल्यामुळे त्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा झाली आहे. शेतकऱ्यांना आता शेतीसाठी लागणारी साधने, बियाणे, खते यांची खरेदी करणे सोपे झाले आहे. त्यांच्या कुटुंबाच्या आरोग्य आणि शिक्षणावरही याचा चांगला परिणाम झाला आहे.
या योजनांमुळे शेतकऱ्यांना केवळ आर्थिक मदतच मिळत नाही तर त्यांचा आत्मविश्वासही वाढला आहे. त्यांना आता असे वाटते की सरकार त्यांच्या पाठीशी आहे आणि त्यांच्या समस्या सोडवण्यासाठी प्रयत्नशील आहे. याचा परिणाम म्हणून अनेक शेतकरी आता नवीन तंत्रज्ञान आणि पद्धती वापरण्यास तयार झाले आहेत. त्यामुळे शेतीचे उत्पादन वाढले आहे आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्नही वाढले आहे.
या योजनांचा एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला मिळालेली चालना. शेतकऱ्यांच्या हातात पैसे आल्यामुळे ग्रामीण भागातील बाजारपेठा सक्रिय झाल्या आहेत. स्थानिक व्यापार वाढला आहे आणि नवीन रोजगाराच्या संधी निर्माण झाल्या आहेत. यामुळे ग्रामीण भागातील लोकांचे शहरांकडे होणारे स्थलांतर कमी झाले आहे.
या योजनांच्या यशस्वी अंमलबजावणीमुळे महाराष्ट्राचे कृषी क्षेत्र अधिक बळकट झाले आहे. शेतकऱ्यांना मिळणारी ही आर्थिक मदत त्यांच्या कठीण परिश्रमाची पावती आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन मिळाले आहे आणि ते अधिक उत्साहाने शेती करत आहेत. याचा फायदा केवळ शेतकऱ्यांनाच नव्हे तर संपूर्ण राज्याला होत आहे.
5 ऑक्टोबरचा हा कार्यक्रम केवळ पैशांचे वाटप नसून तो शेतकऱ्यांप्रती असलेल्या सरकारच्या बांधिलकीचे प्रतीक आहे. या कार्यक्रमामुळे शेतकऱ्यांना असे वाटेल की त्यांच्या कष्टाची दखल घेतली जात आहे आणि त्यांच्या कल्याणासाठी सरकार कटिबद्ध आहे. हा कार्यक्रम शेतकरी आणि सरकार यांच्यातील विश्वासाचे नाते अधिक दृढ करेल.
