crop insurance credited महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी खरीप हंगाम 2024 हा अत्यंत आव्हानात्मक ठरला आहे. ऑगस्ट आणि सप्टेंबर महिन्यांत राज्यातील विविध जिल्ह्यांमध्ये झालेल्या अतिवृष्टीमुळे शेतकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे.
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी राज्य शासन आणि विमा कंपन्या विविध उपाययोजना करत आहेत. या लेखात आपण या नुकसानीचा आढावा घेऊन, शेतकऱ्यांना मिळणाऱ्या संभाव्य मदतीबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
नुकसानीचे प्रमाण आणि व्याप्ती
अतिवृष्टीमुळे राज्यातील जवळपास 20 लाख हेक्टर शेतीचे नुकसान झाल्याचे प्राथमिक अंदाज आहेत. यामध्ये विदर्भ, मराठवाडा, आणि पश्चिम महाराष्ट्रातील अनेक भागांचा समावेश आहे. विशेषतः मराठवाड्यातील जवळजवळ सर्वच जिल्ह्यांमध्ये मोठे नुकसान झाले आहे.
हे पण वाचा:
मोफत गॅस सिलेंडर मिळण्यास सुरुवात महिलांनो आत्ताच पहा मेसेज आला का? Get free gas cylinders
- विदर्भ: यवतमाळ, बुलढाणा, अकोला, अमरावती आणि पूर्व विदर्भातील जवळजवळ सर्व जिल्ह्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात शेतीचे नुकसान झाले आहे.
- मराठवाडा: जालना, हिंगोली, परभणी, नांदेड, लातूर, छत्रपती संभाजीनगर, आणि धाराशिव जिल्ह्यांमध्ये अतिवृष्टीने मोठी हानी घडवली आहे.
- पश्चिम महाराष्ट्र: नाशिक, पुणे, सातारा, सांगली भागांमध्ये मोठ्या प्रमाणात अतिवृष्टी झाल्याची नोंद आहे. सोलापूर जिल्ह्यात तर 185% पावसाची नोंद झाली आहे.
नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांची संख्या
विविध जिल्ह्यांमधील नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांची अंदाजे संख्या पुढीलप्रमाणे आहे:
- छत्रपती संभाजीनगर: 3,16,000
- जालना: 2,54,127
- परभणी: 4,59,000
- हिंगोली: 2,81,668
- नांदेड: 6,44,000 (सर्वाधिक)
- बीड: 2,08,000
- लातूर: 2,50,000
- धाराशिव: 6,000
शासनाच्या मदतीच्या योजना
राज्य शासनाने नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी काही महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले आहेत:
- नुकसान भरपाईच्या क्षेत्रात वाढ: 2 हेक्टरच्या ऐवजी 3 हेक्टरसाठी नुकसान भरपाई देण्याची मंजुरी दिली आहे.
- नुकसान भरपाईच्या दरात वाढ: हेक्टरी 8,500 रुपयांच्या ऐवजी 13,600 रुपयांचा दर निश्चित करण्यात आला आहे.
पंचनाम्यांची प्रक्रिया
नुकसान भरपाई मिळण्यासाठी पंचनामे हा महत्त्वाचा टप्पा आहे. या प्रक्रियेत पुढील पायऱ्यांचा समावेश होतो:
हे पण वाचा:
सरसकट शेतकऱ्यांच्या खात्यात उद्यापासून पीक विमा जमा पहा यादीत तुमचे नाव Check crop insurance
- शेतकऱ्यांनी त्यांच्या क्षेत्रात झालेल्या नुकसानीची टक्केवारी सादर करणे.
- कृषी सहाय्यक, तलाठी आणि ग्रामसेवक यांच्या माध्यमातून पंचनामे संकलित करणे.
- तहसील कार्यालयात माहिती कळवणे.
- जिल्हाधिकारी कार्यालय आणि विभागीय आयुक्तांकडे प्रस्ताव पाठवणे.
सध्या विविध जिल्ह्यांमध्ये पंचनाम्यांची प्रक्रिया वेगवेगळ्या टप्प्यांवर आहे:
- लातूर: 95% पेक्षा अधिक पंचनामे पूर्ण
- हिंगोली: 80% पेक्षा जास्त पंचनामे पूर्ण
- परभणी: 85% पंचनामे पूर्ण
- जालना: 80% पेक्षा अधिक पंचनामे पूर्ण
- छत्रपती संभाजीनगर: 50% ते 55% पंचनामे पूर्ण
- बीड, धाराशिव, आणि नांदेड: पंचनाम्यांची प्रक्रिया सुरू
पीक विमा वाटपाची प्रक्रिया
नुकसान भरपाईसोबतच पीक विमा हा शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा दिलासा ठरू शकतो. यासंदर्भात पुढील महत्त्वाच्या बाबी लक्षात घ्याव्यात:
- 25% पीक विमा वितरणाचे आदेश: ज्या भागात 25% पेक्षा जास्त क्षेत्र नुकसानग्रस्त आहे, तेथे नैसर्गिक आपत्ती ग्राह्य धरून पीक विमा देण्याचे आदेश जिल्हाधिकारी कार्यालयांना देण्यात आले आहेत.
- रँडम सर्वेक्षण: पीक विमा अधिसूचना जारी करण्यासाठी रँडम सर्वेक्षण सुरू आहे. यामध्ये पीक विमा कंपनीचे प्रतिनिधी, कृषी सहाय्यक, तलाठी, आणि गावातील काही व्यक्तींच्या माध्यमातून महसूल मंडळांमध्ये निश्चित ठिकाणी सर्वेक्षण केले जाते.
- अधिसूचना प्रक्रिया: सर्वेक्षणानंतर जिल्हास्तरीय पीक विमा समिती अधिसूचना जारी करते. प्रत्येक महसूल मंडळासाठी कोणत्या पिकांसाठी अधिसूचना काढली आहे, याची माहिती लवकरच उपलब्ध होईल.
- वितरणाचा कालावधी: साधारणपणे ऑक्टोबर-नोव्हेंबर महिन्यांत 25% पीक विम्याचे वाटप होते. यावर्षी निवडणुका असल्याने ते लवकर होण्याची शक्यता आहे.
मदतीच्या वाटपाबाबत अपेक्षा
शेतकऱ्यांना मदत कधी आणि कशी मिळेल याबाबत पुढील अपेक्षा आहेत:
- निवडणुकांचा परिणाम: निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर जर काही ठोस निर्णय घेतला गेला, तर दिवाळीच्या आसपास किंवा दिवाळीनंतर मदतीच्या पहिल्या टप्प्याचे वितरण होऊ शकते.
- पंचनाम्यांची गती: पंचनाम्यांची प्रक्रिया जितक्या लवकर पूर्ण होईल, तितक्या लवकर शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई मिळण्याची शक्यता आहे.
- प्रस्तावांची कार्यवाही: 20 सप्टेंबरनंतर किती शेतकऱ्यांना मदत मिळणार याची निश्चित आकडेवारी मिळण्याची शक्यता आहे.
- मागील वर्षाच्या अनुभवावर अपेक्षा: 2023 मध्ये 21 लाख शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई देण्यात आली होती, याच धर्तीवर या वर्षीही शेतकऱ्यांना मदतीचा दिलासा मिळण्याची अपेक्षा आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
- अफवांपासून सावध राहा: 25% पीक विमा मंजूर झाल्याच्या अफवांवर विश्वास न ठेवता अधिकृत अधिसूचनेची वाट पाहावी.
- पंचनाम्यांची खातरजमा करा: आपल्या क्षेत्रातील नुकसानीचे पंचनामे योग्यरित्या झाले आहेत का याची खातरजमा करा.
- अधिकृत माहितीवर लक्ष ठेवा: जिल्हा प्रशासन आणि कृषी विभागाच्या अधिकृत सूचनांकडे लक्ष ठेवा.
- कागदपत्रे तयार ठेवा: नुकसान भरपाई आणि पीक विम्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवा.
खरीप हंगाम 2024 मध्ये झालेल्या अतिवृष्टीमुळे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना मोठा फटका बसला आहे. मात्र, राज्य शासन आणि विमा कंपन्यांच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना दिलासा देण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत.
नुकसान भरपाई आणि पीक विम्याच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना काही प्रमाणात मदत मिळण्याची शक्यता आहे. पंचनाम्यांची प्रक्रिया, रँडम सर्वेक्षण, आणि अधिसूचना जारी करण्याची प्रक्रिया वेगाने पूर्ण झाल्यास, दिवाळीच्या आसपास किंवा त्यानंतर लवकरच शेतकऱ्यांना मदत मिळू शकते.
हे पण वाचा:
लाडकी बहीण योजनेच्या तिसऱ्या हफ्त्याचा या महिलांना मिळणार नाही लाभ installment of Ladki Bahin